„SZKÓŁKI ŻBIKOWSKIE” – MIEJSCE MAGICZNE

 

ZABYTEK – OBIEKT CHRONIONY PRAWEM

 

Zespół produkcyjny gospodarstwa ogrodniczego – założony przez Piotra Ferdynanda Hosera – wzniesiony wg projektu arch. Czesława Domaniewskiego (ok. 1898 r.) – w skład którego wchodzą : gospodarstwo ogrodnicze i budynki: budynek zarządcy, szklarnia, stajnie, stodoła, piwnica, wiatrak, budynek transformatora, parkan murowany i mur osłonowy.

Piotr (II.) Ferdynand Hoser kupił w 1896 r. tereny na Żbikowie i w Duchnicach pod Pruszkowem. Przeniósł likwidowaną na Rakowcu szkółkę i rozwinął specjalizację hodowli drzew owocowych i ozdobnych. Na początku XX w. Piotr Ferdynand Hoser otworzył filię „Zakładów Ogrodniczych Bracia Hoser” pod nazwą „Szkółki Żbikowskie”. W 1910 r. w gospodarstwie założono wodociąg z wiatrakiem zasilającym pompę wodną. Po stratach w wyniku I. wojny światowej, kiedy spaleniu uległy głównie zabudowania drewniane dokonano naprawy budynku mieszkalnego i pakowni oraz odbudowano w 1922 r. stodołę z suszarnią nasion, a w 1925 r. wybudowano budynek transformatora.

Teren gospodarstwa zlokalizowany po północnej stronie  ul. Żbikowskiej, łączy się z częścią południową – prywatną (willa i park arboretum), wspólną drogą jako osią całego założenia.

To w części północnej znajdują się zabudowania gospodarcze związane z prowadzeniem szkółek ogrodniczych (murowane budynki o spójnej stylistyce neogotyku, wspomniane powyżej), sady i pola uprawne oraz wydzielone dodatkowo ceglanym murem osłonowym szkółki roślin ciepłolubnych. Mur ten posiada bramę wyjazdową na pola, znajdującą się w pobliżu północnego szczytu budynku stodoły, w okresie powojennym przedłużony (w wersji cementowej) – do budynku transformatora. W odróżnieniu od pozostałych zabudowań (elewacje ceglane) stodoła, transformator i część muru osłonowego (a także willa) posiadają tylko ceglane naroża i filary, a pola ścian są otynkowane.

W oparciu o „Kartę ewidencyjną” gospodarstwa – Jan Szuliński, listopad 2009 r.

TRZY  POKOLENIA  OGRODNIKÓW :

Piotr Hoser (I.),  Piotr Ferdynand Hoser (II.)  oraz Piotr Tadeusz Hoser (III.)

Piotr Hoser (I.) – urodził się 17.11.1818 r.  w Czechach.

Był synem Jana Krzysztofa i Elżbiety z domu Heime.  Do Polski przybył w 1846 roku i rozpoczął pracę jako główny ogrodnik Ogrodu Saskiego.  Urządził nowo wybudowane szklarnie, rozwinął hodowlę i sprzedaż kwiatów, czym doprowadził do znacznego powiększenia dochodów ogrodu. W 1850 roku Piotr I. rozpoczął działalność ogrodniczą na własnym gruncie przy ulicy Nowogrodzkiej.  Wkrótce do współpracy zaangażował  braci Pawła i Wincentego, początkując powstanie firmy „Bracia Hoser”.  Zakład ogrodniczy szybko powiększał się, dokupowano nowe place a działalność ogrodnicza stawała się coraz bardziej wszechstronna. Piotr I. był jednym z głównych założycieli  „Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego”,  sporo też pisywał w czasopiśmie „Ogrodnik Polski”.  Z bratem Wincentym wydał trzykrotnie „Katalog Roślin Hodowlanych”.  Piotr I. założył znaną Warszawską Firmę  i wykształcił wielu ogrodników.  Zmarł 27.01.1904 w Warszawie.

Piotr Ferdynand Hoser (Piotr II.) – urodził się w Warszawie 22 sierpnia 1857 roku.

Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie studiował w instytucie Pomologicznym w Prószkowie na Śląsku. Po zakończeniu studiów wyjechał na praktykę zagraniczną,  pracował w Lipsku, Gandawie i Londynie.  Po powrocie do kraju rozpoczął pod kierunkiem swojego ojca pracę w firmie „Bracia Hoser”, aby z biegiem lat objąć stanowisko kierownika działu szkółkarskiego na Rakowcu.  W roku 1896 Piotr II. kupił trzy gospodarstwa w Żbikowie i Duchnicach pod Pruszkowem, o ogólnej powierzchni ponad 40 ha, w celu stworzenia nowoczesnego gospodarstwa szkółkarskiego.  Stopniowo przeniósł szkółki z Rakowca do Żbikowa, założył arboretum i sad mateczny.

Przez wszystkie lata pracy w Żbikowie wprowadzał wiele ulepszeń, dążąc do tego, aby szkółki z roku na rok stawały się bardziej nowoczesne, równocześnie powiększał też asortyment oferowanych roślin.  Za materiał szkółkarski Piotr Hoser otrzymał wiele medali na wystawach ogrodniczych. Ogrodnictwo nie było jednak jedyną pasją Piotra II., był on również znanym społecznikiem i pedagogiem. Między innymi dzięki jego zabiegom powstał Wydział Ogrodniczy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, na którym wykładał później dendrologię i kwiaciarstwo. Brał także udział w pracach dendrologicznych Fundacji Kórnickiej.  Za swą działalność  naukową  Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego i Akademia Rolnicza w Poznaniu nadały Piotrowi II. tytuł doktora honoris causa.  Piotr II. był uhonorowany licznymi odznaczeniami: Krzyżem Oficerskim Polonia Restitua, francuskim orderem Merite d’ Agricole, belgijskim orderem rolniczym I. klasy.

                                            Zmarł  4  stycznia 1939 roku w Żbikowie.

Piotr Tadeusz Hoser (Piotr III.) – urodził się w Warszawie 22 czerwca 1901 roku.

W 1912 r. rozpoczął naukę w gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie. Przed ukończeniem gimnazjum w 1918 roku wstąpił do wojska,  był uczestnikiem wojny obronnej 1920 roku.  W czasie kilkumiesięcznego urlopu zdał maturę,  a po zakończeniu wojny w 1921 roku rozpoczął studia na Wydz. Ogrodniczym SGGW w Warszawie. Będąc na studiach odbył praktyki ogrodnicze we Francji i w Holandii.  W 1926 roku otrzymał tytuł Inżyniera – Ogrodnika.  Od czerwca 1926 r. do maja 1939 r. pracował  jako administrator, a później  jako właściciel części  gospodarstwa w Żbikowie. Prowadził szkółki drzew i krzewów ozdobnych oraz bylin. Oprócz pracy ogrodniczej wiele czasu poświęcał pracy społecznej. Występował jako biegły sądowy z zakresu ogrodnictwa, od 1953 roku był też rzeczoznawcą mianowanym przez Ministerstwo Rolnictwa do kwalifikacji szkółek drzew i krzewów.  Przyszło mu prowadzić szkółki w bardzo trudnych czasach, jednak zapobiegł całkowitemu zniszczeniu gospodarstwa i rodzinnej tradycji szkółkarskiej. Pracował w upaństwowionym majątku jako zwykły ogrodnik.  Zmarł 6 marca 1990 roku w Pruszkowie.

Dopiero niedawno,  wiele lat po jego śmierci,  Państwu Hoserom udało się odzyskać część majątku. Córka Piotra Tadeusza (Piotra III.) Monika i jej bratankowie Wojciech i Szymon podjęli się trudu odtworzenia firmy „Szkółki Żbikowskie”.  Za: www.hoser.pl

 

 

Kilka zdjęć z pleneru śniadaniowego w Parku Sokoła.

 

Foto. Edward Radziejewski PSP-2016